જાણો કોણ છે તાલિબાન, શું છે મદરેસાઓ સાથે તેમનું મોટું જોડાણ, તેમના વિકાસમાં સાઉદી અરેબિયા અને પાકિસ્તાનની મોટી ભૂમિકા

વિદ્યાર્થીઓને પશ્તુ ભાષામાં તાલિબાન કહેવામાં આવે છે. તાલીબાન નેવુંના દાયકાની શરૂઆતમાં ઉભરી આવ્યું, જ્યારે સોવિયત યુનિયન અફઘાનિસ્તાનમાંથી તેના સૈનિકોને પાછા ખેંચી રહ્યું હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે પશ્તો આંદોલન સૌપ્રથમ ધાર્મિક મદરેસાઓમાં ઉભરી આવ્યું હતું અને તેને સાઉદી અરેબિયા દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવ્યું હતું. આ આંદોલનમાં સુન્ની ઇસ્લામની કટ્ટરવાદી માન્યતાઓનો પ્રચાર કરવામાં આવ્યો હતો. અફઘાનિસ્તાનની ભૂમિને દાયકાઓથી યુદ્ધભૂમિ તરીકે રાખતા તાલિબાન પાસે અપાર શક્તિ એકઠી કરી લીધી છે.

1990 ના દાયકામાં ઉત્તર પાકિસ્તાનમાં થયું તાલિબાનનું અસ્તિત્વ

હકીકતમાં, તાલિબાન 1990 ના દાયકામાં ઉત્તરી પાકિસ્તાનમાં અસ્તિત્વમાં હતા. આ તે સમય હતો જ્યારે તત્કાલીન સોવિયત યુનિયનની સેના અફઘાનિસ્તાન પરત ફરી રહી હતી. અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનનું વર્ચસ્વ સોવિયેત સૈનિકો હટ્યા બાદ વધ્યું. તાલિબાનોએ પોતાનું પ્રથમ કેન્દ્ર કંદહાર શહેરમાં બનાવ્યું. આજે તાલિબાનોએ કંદહાર શહેરની કમાન્ડ પાછી લીધી છે. અફઘાનિસ્તાનની જમીન એક સમયે સોવિયત યુનિયનના હાથમાં હતી અને 1989 માં મુજાહિદ્દીનોએ તેને બહારનો રસ્તો બતાવ્યો. પશ્તુન આદિવાસી સમુદાયના સભ્ય મુલ્લા મોહમ્મદ ઉમર આ મુજાહિદ્દીનના કમાન્ડર બન્યા. બાદમાં ઓમરે તાલિબાનની સ્થાપના કરી.

બુરહાનુદ્દીન રબ્બાનીને સત્તા પરથી દૂર કરાયા

તાલિબાને અફઘાનિસ્તાનના તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ બુરહાનુદ્દીન રબ્બાનીને હટાવી દીધા હતા. રબ્બાની સોવિયેત સૈન્યના આક્રમણનો વિરોધ કરવા માટે અફઘાન મુજાહિદ્દીનના સ્થાપક સભ્યોમાંના એક હતા. વર્ષ 1998 સુધીમાં તાલિબાનોએ લગભગ 90 અફઘાનિસ્તાન પર નિયંત્રણ મેળવ્યું હતું. સોવિયેત સૈનિકોના ગયા પછી, અફઘાનિસ્તાનના સામાન્ય લોકો મુજાહિદ્દીનોના અતિરેક અને સંઘર્ષથી કંટાળી ગયા હતા. તેથી જ તાલિબાનનું પ્રથમ સ્થાને સ્વાગત કરવામાં આવ્યું હતું. ભ્રષ્ટાચારને કાબૂમાં રાખવો, અરાજકતામાં સુધારો કરવો, રસ્તાઓનું નિર્માણ કરવું અને નિયંત્રણ હેઠળના વિસ્તારમાં વ્યાપારિક માળખા અને સુવિધાઓ પૂરી પાડવી - આ કામોએ શરૂઆતમાં તાલિબાનને પણ લોકપ્રિય બનાવ્યા.

તાલિબાન ફરમાનનો સિલસિલો

અફઘાનિસ્તાનમાં શરૂઆતમાં તાલિબાનનું સ્વાગત અને સમર્થન કરવામાં આવ્યું હતું. એવું માનવામાં આવતું હતું કે તાલિબાન દેશમાં વ્યાપક ભ્રષ્ટાચાર અને પાટા પરથી ઉતરી ગયેલી અર્થવ્યવસ્થાને ઠીક કરશે. ત્યારબાદ તાલિબાને ધીરે ધીરે કડક ઇસ્લામિક નિયમો લાદ્યા. ચોરીથી લઈને હત્યા સુધી, ગુનેગારોને જાહેરમાં ફાંસીની સજા આપવામાં આવી હતી. સમય જતાં, રૂઢિચુસ્ત કટ્ટરવાદી નિયમો લાદવા લાગ્યા. ટીવી અને સંગીત પર પ્રતિબંધ હતો, છોકરીઓને શાળાએ જવાની મનાઈ હતી, મહિલાઓ પર બુરખા પહેરવાનું દબાણ કરવા લાગ્યા હતા.

તાલિબાનની ઇસ્લામિક રીતોથી કંટાળી ગયા છે લોકો

આ સમય દરમિયાન તાલિબાનોએ સજાની ઇસ્લામિક પદ્ધતિઓ લાગુ કરી. આમાં હત્યા અને વ્યાભિચારના દોષિતોને જાહેરમાં ફાંસી આપવા અને ચોરીના દોષિતોના અંગોનું વિચ્છેદન જેવી સજાનો સમાવેશ થાય છે. અફઘાનિસ્તાનમાં, પુરુષો માટે દાઢી પહેરવી ફરજિયાત કરવામાં આવી હતી અને સ્ત્રીઓ માટે સંપૂર્ણ શરીરનો બુરખો પહેરવો ફરજિયાત હતો. તાલિબાનોએ ટેલિવિઝન, સંગીત અને સિનેમા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો, અને 10 વર્ષની અને તેથી વધુ ઉંમરની છોકરીઓને શાળામાં આવવા પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો.

અમેરિકા સાથે ફસાઈ ગયું તાલિબાન

અમેરિકામાં વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર પર થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ તાલિબાન દુનિયાની નજરમાં આવી ગયું. અલ કાયદાના નેતા ઓસામા બિન લાદેન 11 સપ્ટેમ્બર, 2001 ના રોજ અમેરિકા પર આતંકવાદી હુમલાની યોજના બનાવી રહ્યો હતો, જ્યારે તાલિબાને તેને આશ્રય આપ્યો હતો. અમેરિકાએ તાલિબાનને આ હુમલા માટે બિન લાદેનને સોંપવા કહ્યું હતું, પરંતુ તાલિબાને સ્પષ્ટ ઇનકાર કર્યો હતો. આ પછી, અમેરિકાએ અફઘાનિસ્તાનમાં ધુસીને મુલ્લા ઓમારની સરકારને પાડી દીધી. ઓમાર અને અન્ય તાલિબાન નેતાઓ પાકિસ્તાન ભાગી ગયા. અહીં તેણે ફરીથી અફઘાનિસ્તાન પરત ફરવાની તૈયારી શરૂ કરી દીધી.

આ સંગઠનમાં 85 હજાર લડવૈયાઓ સામેલ

એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે તાલિબાન પહેલા કરતા વધુ મજબૂત બન્યું છે. આ સંગઠનમાં 85 હજાર લડવૈયાઓનો સમાવેશ થયા છે. અફઘાનિસ્તાનનો કેટલો ભાગ સંપૂર્ણપણે તેમના હાથમાં છે, તે સમજવું મુશ્કેલ છે પરંતુ તે 20-30 ટકા સુધી હોઇ શકે છે. લગભગ 20 વર્ષના યુદ્ધ બાદ અમેરિકા જેવી મહાસત્તાએ પણ અહીંથી પોતાના હાથ પાછા ખેંચી લીધા છે. શક્ય છે કે તાલિબાન આને પોતાની જીત સમજી રહ્યા છે. એટલા માટે તે હિંસા સર્જીને આગળ વધી રહી છે.

તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપનારા દેશો

પાકિસ્તાન દુનિયા તે ત્રણ દેશોમાં શામેલ હતું, જેમને તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપી હતી. પાકિસ્તાન ઉપરાંત સાઉદી અરેબિયા અને સંયુક્ત અરબ અમીરાતએ પણ તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપી હતી.