સંસદીય પેનલે લોકપાલને અવરોધકને બદલે સક્ષમ તરીકે કાર્ય કરવા કહ્યું, કહે છે કે આજ સુધી એકય વ્યક્તિ પર કાર્યવાહી કરવામાં આવી નથી

ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી લોકપાલ લોકપાલે આજ સુધી ભ્રષ્ટાચારના આરોપી એક પણ વ્યક્તિ સામે કાર્યવાહી કરી નથી અને તેની કામગીરી સંતોષકારક નથી, એમ સંસદીય પેનલે જણાવ્યું છે અને તેને અવરોધકને બદલે સક્ષમ તરીકે કામ કરવા જણાવ્યું છે.

તાજેતરમાં સંસદમાં રજૂ કરાયેલા એક અહેવાલમાં, તેણે જણાવ્યું હતું કે લોકપાલ દ્વારા ઘણી ફરિયાદોનો નિકાલ કરવામાં આવે છે કારણ કે તે નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં નથી અને તેને સાચી ફરિયાદોને નકારવા માટે કહ્યું હતું.

પેનલે લોકપાલના અધ્યક્ષની જગ્યા ન ભરવા અંગે પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો હતો, જે ગયા વર્ષે મે મહિનાથી ખાલી છે, અને ખાલી જગ્યાઓ ભરવા માટે કરવામાં આવી રહેલી કાર્યવાહી અંગે સરકારનો જવાબ માંગ્યો હતો.

"સમિતિ લોકપાલ દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલ ડેટા પરથી અનુમાન લગાવે છે કે મોટી સંખ્યામાં ફરિયાદોનો નિકાલ એ આધાર પર કરવામાં આવે છે કે તે નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં નથી. લોકપાલે સમિતિને રજૂઆત કરી છે કે તેણે એક પણ આરોપી સામે કાર્યવાહી કરી નથી. આજ સુધી કલમ, "તે જણાવ્યું હતું.

પેનલે જણાવ્યું હતું કે તે માનવામાં આવે છે કે લોકપાલની સ્થાપના જાહેર જીવનમાં ભ્રષ્ટાચારનો સામનો કરવા માટે કાયદાકીય અને સંસ્થાકીય મિકેનિઝમને મજબૂત કરવા માટે કરવામાં આવી હતી.

"જો કે, લોકપાલની કામગીરી સંતોષકારક નથી જણાઈ રહી છે," કર્મચારી, જાહેર ફરિયાદ, કાયદો અને ન્યાય વિભાગ સંબંધિત સંસદીય સ્થાયી સમિતિના અહેવાલમાં જણાવાયું છે.

સમિતિનું માનવું છે કે લોકપાલની સ્થાપના સ્વચ્છ અને પ્રતિભાવશીલ શાસનને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રયાસરૂપે કરવામાં આવી હતી અને તેથી તેણે અવરોધકને બદલે સક્ષમ તરીકે કામ કરવું જોઈએ, એમ તેણે જણાવ્યું હતું.

સમિતિએ લોકપાલને ભલામણ કરી હતી કે ફરિયાદ નિયત ફોર્મેટમાં ન હોવાના માત્ર ટેકનિકલ આધાર પર સાચી ફરિયાદોને નકારી ન શકાય.

અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે, "આ સમયે જ્યારે ભારત G20 ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કાર્યકારી જૂથનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું છે, ત્યારે લોકપાલે આ પ્રસંગે ઉભા થવું જોઈએ અને દેશમાં ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી લેન્ડસ્કેપને મજબૂત કરવા માટે તમામ પ્રયાસો કરવા જોઈએ."

2022-23 દરમિયાન લોકપાલને કુલ 2,518 ફરિયાદો (જે નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં ન હતી) મળી હતી.

આ સમયગાળા દરમિયાન મળેલી 242 જેટલી ફરિયાદો નિયત ફોર્મેટમાં હતી. જેમાંથી 191નો નિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો.

પેનલે લોકપાલમાં ખાલી જગ્યાઓ પણ પ્રકાશિત કરી હતી અને તેને ભરવા માટે લેવાયેલા પગલાંની વિગતો માંગી હતી.

તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે લોકપાલ અને લોકાયુક્ત અધિનિયમ, 2013 ની કલમ 5 એ નિર્ધારિત કરે છે કે અધ્યક્ષની મુદત પૂરી થવાના ઓછામાં ઓછા ત્રણ મહિના પહેલા નવા અધ્યક્ષ અને સભ્યોની નિમણૂક માટે રાષ્ટ્રપતિએ તમામ જરૂરી પગલાં લેવા જોઈએ અથવા લેવાનું કારણ બને છે અથવા સભ્ય

"સમિતિ નોંધે છે કે ન્યાયમૂર્તિ પિનાકી ચંદ્ર ઘોસે મે 2022 માં 70 વર્ષની વયે લોકપાલના અધ્યક્ષ પદ છોડી દીધું હતું અને ત્યારથી ન્યાયમૂર્તિ પ્રદિપ કુમાર મોહંતી લોકપાલના અધ્યક્ષ તરીકે કાર્ય કરી રહ્યા છે," અહેવાલમાં જણાવાયું છે.

પેનલે જણાવ્યું હતું કે 2020 થી બે ન્યાયિક સભ્યોની ખાલી જગ્યાઓ પણ ભરવામાં આવી નથી.

"સમિતિ લોકપાલના અધ્યક્ષ અને ન્યાયિક સભ્યોની ખાલી જગ્યાઓ ભરવા માટે સરકાર દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલા પગલાઓ વિશે માહિતગાર કરવા માંગે છે. સમિતિને આશા છે કે તપાસ અને કાર્યવાહી પાંખોની ટૂંક સમયમાં રચના કરવામાં આવશે," ગયા સપ્તાહે સંસદમાં રજૂ કરાયેલા અહેવાલમાં જણાવાયું હતું.

લોકપાલ અને લોકાયુક્ત અધિનિયમ, 2013 મુજબ, લોકપાલ, અધિસૂચના દ્વારા, દોષિત જાહેર સેવકો સામે કાર્યવાહી કરવા માટે પ્રોસિક્યુશન ડાયરેક્ટરની આગેવાની હેઠળ પ્રોસિક્યુશન વિંગની રચના કરશે.

તે કાયદા અનુસાર, ભ્રષ્ટાચાર નિવારણ અધિનિયમ, 1988 હેઠળ સજાપાત્ર જાહેર સેવક દ્વારા કરવામાં આવેલ કથિત કોઈપણ ગુનાની પ્રાથમિક તપાસ કરવાના હેતુસર તપાસ નિયામકની આગેવાની હેઠળની તપાસ પાંખની પણ રચના કરશે.

લોકપાલની મંજૂર સંખ્યા 82 પોસ્ટ્સ છે જેની સામે 32 પદ પર છે, પેનલના અહેવાલમાં જણાવાયું છે.

આ ઉપરાંત, 62 કર્મચારીઓને કોન્ટ્રાક્ટ/આઉટસોર્સિંગ ધોરણે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.

"લોકપાલે સમિતિને રજૂઆત કરી હતી કે તપાસ અને કાર્યવાહી પાંખોની રચના અને તપાસ અને કાર્યવાહીના નિર્દેશકોની નિમણૂક ચાલી રહી છે," તે ઉમેર્યું.