લિવર બીમારીના છુપાયેલા સંકેતો, ખભા અને પીઠનો દુખાવો પણ એલાર્મ બની શકે
માનવ શરીરમાં લિવર સૌથી મહેનતુ અંગ માનવામાં આવે છે. લિવર સતત રક્ત ફિલ્ટર કરે છે, પોષક તત્વોને પ્રોસેસ કરે છે અને ટૉક્સિક તત્વોને શરીરમાંથી દૂર કરે છે. તે એનર્જી સ્ટોર કરવાથી લઈને હોર્મોન બેલેન્સ સુધીના અનેક મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરે છે. છતાંય, લિવર બીમાર થાય ત્યારે તે પોતાનો દુખાવો સીધો વ્યક્ત કરતું નથી. એટલે જ તેને 'સાઈલન્ટ ઓર્ગન' પણ કહેવામાં આવે છે.
લિવર ડેમેજના પ્રારંભિક લક્ષણો બહુ સૂક્ષ્મ હોય છે, જેના કારણે લોકો તેને અવગણતા હોય છે. સામાન્ય રીતે ખભા, પીઠ અથવા જમણી બાજુના પેટમાં થતો સતત દુખાવો લિવરની સમસ્યાનો સંકેત હોઈ શકે છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં થાક, વજનમાં અચાનક ઘટાડો, ભૂખ ન લાગવી, ચહેરા પર પીળાશ કે આંખોમાં પીલાપણું દેખાવા લાગવું લિવર સંબંધિત ગંભીર સમસ્યાઓના સંકેત છે. આવા સંકેતોને અવગણવાથી લિવરની બીમારી વધીને સિરૉસિસ અથવા લિવર ફેઇલ્યોર જેવી ખતરનાક પરિસ્થિતિમાં પહોંચી શકે છે.
ડૉક્ટરો જણાવે છે કે લિવર પર સૌથી મોટો ભાર અસ્વસ્થ આહાર, વધુ ચરબીવાળું ખાવાનું, વધુ દારૂ પીવું અને લાંબા સમય સુધી દવાઓ લેતા રહેવાથી પડે છે. વધુમાં, આજના સમયની બેસાડુ જીવનશૈલી અને કસરતના અભાવથી ફેટી લિવર જેવી સમસ્યાઓ વધી રહી છે. ભારત સહિત વિશ્વમાં લિવર સંબંધિત બીમારીઓ ઝડપથી વધી રહી છે અને તે માટે સમયસર જાગૃતિ જરૂરી છે.
લિવરની તંદુરસ્તી જાળવવા માટે સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવવી જરૂરી છે. દરરોજ નિયમિત કસરત, લીલાં શાકભાજી, ફળો, હાઈ-ફાઈબર ફૂડ અને પૂરતું પાણી પીવું એ સરળ પગલાં છે જે લિવરની કાર્યક્ષમતાને સુધારે છે. વધુ દારૂ અને તેલિયું ખાવાનું ટાળવું જોઈએ. ઉપરાંત, હેપાટાઇટિસ જેવી લિવર ઇન્ફેક્શનથી બચવા માટે યોગ્ય રસીકરણ કરાવવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે.
જો ખભા-પીઠમાં સતત દુખાવો રહેતો હોય, થાક વધારે લાગતો હોય, પીલિયાના લક્ષણો દેખાતા હોય અથવા પાચનક્રિયામાં સમસ્યા થતી હોય, તો તરત જ ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ. લિવર બીમારીનો સમયસર પર્દાફાશ થઈ જાય, તો સારવાર સરળ બની જાય છે અને લિવરને નુકસાનથી બચાવી શકાય છે.
લિવર એ શરીરના ડિટૉક્સ સેન્ટર તરીકે કામ કરે છે, એટલે તેની સંભાળ લેવી એ દરેક માટે પ્રાથમિકતા હોવી જોઈએ. થોડા સામાન્ય જીવનશૈલીના ફેરફારો તમારા લિવરને સ્વસ્થ રાખવામાં અને અનેક ગંભીર બીમારીઓથી બચાવવામાં મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે.