G-20ના ગ્રોથ એન્જિન તરીકે ભારત: વૈશ્વિક પડકારો વચ્ચે પણ લાંબા ગાળાની આર્થિક સંભાવનાઓ અને વૃદ્ધિ જાળવી રાખવાના પડકારો પર એક દૃષ્ટિકોણ
ભારત વિશ્વના અગ્રણી ઔદ્યોગિક અને વિકાસશીલ દેશોના સમૂહ G-20માં સૌથી ઝડપથી વિકસતું મુખ્ય અર્થતંત્ર તરીકે તેની સ્થિતિ જાળવી રાખવા માટે તૈયાર છે. તાજેતરમાં, વૈશ્વિક રેટિંગ એજન્સી મૂડીઝ ઇન્વેસ્ટર્સ સર્વિસ દ્વારા એક આશાવાદી અહેવાલ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં ભારતની આર્થિક વૃદ્ધિના મજબૂત દેખાવને રેખાંકિત કરવામાં આવ્યો છે. મૂડીઝે આગાહી કરી છે કે ભારતનું અર્થતંત્ર ૨૦૨૭ના વર્ષ સુધીમાં વાર્ષિક ધોરણે સરેરાશ ૬.૫%ના દરે વૃદ્ધિ પામશે. આ આગાહી ભારતના મજબૂત આંતરિક માંગ અને સરકાર દ્વારા કરાયેલા માળખાકીય સુધારાઓના સતત લાભો પર આધારિત છે.
મૂડીઝના અહેવાલ મુજબ, ભારતની આર્થિક ગતિને મુખ્યત્વે બે પરિબળો ટેકો આપી રહ્યા છે: સ્થાનિક માંગની મજબૂતી અને કેપિટલ ખર્ચમાં વધારો. સરકાર દ્વારા માળખાકીય વિકાસ માટે કરવામાં આવેલો મોટો ખર્ચ (કેપેક્સ), જેમ કે માર્ગો, બંદરો અને ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ઉત્પાદકતા વધારવામાં અને લાંબા ગાળાની વૃદ્ધિની સંભાવનાઓને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરી રહ્યો છે. આ ઉપરાંત, મધ્યમ વર્ગની વધતી આવક અને ગ્રાહક ખર્ચમાં સ્થિર વધારો પણ અર્થતંત્રને ગતિ આપી રહ્યો છે. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ઊથલપાથલ હોવા છતાં, ભારતની સ્થાનિક માંગ આધારિત વૃદ્ધિ તેને વૈશ્વિક આંચકાઓ સામે રક્ષણ પૂરું પાડે છે.
અહેવાલમાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ તારણ એ છે કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ (યુએસ) દ્વારા લાદવામાં આવેલા સંભવિત ટેરિફની ભારત પર કોઈ નોંધપાત્ર અસર થશે નહીં. મૂડીઝે જણાવ્યું છે કે ભારતીય અર્થતંત્રમાં નિકાસનો હિસ્સો પ્રમાણમાં ઓછો છે અને ભારતનો વેપાર મુખ્યત્વે વૈવિધ્યસભર છે, જેમાં યુએસ સાથેનો વેપાર કુલ નિકાસનો નાનો ભાગ બનાવે છે. તેથી, જો યુએસ ચોક્કસ ભારતીય ઉત્પાદનો પર ટેરિફ લાદવાનું પગલું ભરે તો પણ, તેનાથી ભારતની ૬.૫%ની વૃદ્ધિની આગાહી પર કોઈ મોટો અવરોધ નહીં આવે. આ વિશ્લેષણ વૈશ્વિક વેપાર તણાવ વચ્ચે ભારતીય અર્થતંત્રની આંતરિક સ્થિતિસ્થાપકતા (resilience) દર્શાવે છે.
ભવિષ્યના દૃષ્ટિકોણની વાત કરીએ તો, મૂડીઝે સૂચવ્યું છે કે ભારતની વૃદ્ધિની ગતિ જાળવી રાખવા માટે શ્રમ સુધારા અને 'ઉત્પાદન સંબંધિત પ્રોત્સાહન યોજનાઓ (PLI)' નું અસરકારક અમલ મહત્ત્વપૂર્ણ રહેશે. વળી, સરકારી દેવું અને ખાદ્યપદાર્થોના ભાવની અસ્થિરતા જેવા પડકારો પર સતત નજર રાખવી પડશે. તેમ છતાં, ભારતની યુવા વસ્તી, ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં થયેલો ક્રાંતિકારી વિકાસ, અને સતત સુધરતા વેપાર કરવાની સરળતા (ease of doing business) તેને આગામી વર્ષોમાં પણ G-20 દેશોમાં વૃદ્ધિનું એન્જિન બનાવી રાખશે.