મા શક્તિના ક્રોધથી પ્રગટ થયેલી દસ મહાવિદ્યાઓ: નવરાત્રીની દિવ્ય ગાથા
આજથી પવિત્ર નવરાત્રીનો પ્રારંભ થયો છે, જે શક્તિની આરાધના અને દેવી દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પૂજાનો મહાન તહેવાર છે. આ નવ દિવસો દરમિયાન ભક્તો શક્તિની ભક્તિમાં લીન થઈને તેમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરે છે. આ તહેવારનું મૂળ હિંદુ પુરાણોમાં રહેલું છે અને તે એક એવી કથા સાથે જોડાયેલું છે જે દેવી શક્તિના ક્રોધ અને તેમના દસ મહાવિદ્યાઓના દિવ્ય સ્વરૂપોના ઉદ્ભવનું વર્ણન કરે છે. આ દસ મહાવિદ્યાઓ શક્તિના દસ અલગ અલગ પાસાઓ અને સ્વરૂપોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જેમાં કાળી, તારા, ષોડશી, ભુવનેશ્વરી, છિન્નમસ્તા, ત્રિપુર ભૈરવી, ધૂમાવતી, બગલામુખી, માતંગી અને કમલાનો સમાવેશ થાય છે.
આ કથા અનુસાર, એક સમયે સતીના પિતા દક્ષ પ્રજાપતિએ એક વિશાળ યજ્ઞનું આયોજન કર્યું હતું. તેમણે સતી અને ભગવાન શિવ સિવાય તમામ દેવી-દેવતાઓને આમંત્રણ આપ્યું હતું. પિતા દ્વારા અપમાનિત કરવા છતાં, સતીને પોતાના પિયરના યજ્ઞમાં જવાની ખૂબ ઇચ્છા હતી. તેમણે શિવજીને યજ્ઞમાં જવાની પરવાનગી માંગી, પરંતુ શિવજીએ તેમને રોક્યાં, કારણ કે દક્ષના આમંત્રણ વિના ત્યાં જવું યોગ્ય નહોતું. શિવજીના આ નિર્ણયથી સતી અત્યંત ક્રોધિત થયાં. તેમનો ક્રોધ એટલો પ્રચંડ હતો કે તેમનું સ્વરૂપ બદલાઈ ગયું અને તે દસ અલગ અલગ સ્વરૂપોમાં પ્રગટ થયાં.
શિવજી સતીના આ અચાનક બદલાયેલા સ્વરૂપને જોઈને ભયભીત થઈ ગયા અને ત્યાંથી ભાગવાનો પ્રયાસ કર્યો. પરંતુ, શિવજી જે દિશામાં પણ ગયા, તે દરેક દિશામાં સતીનું એક ભયાનક સ્વરૂપ તેમનો રસ્તો રોકીને ઊભું હતું. આ દસ સ્વરૂપો જ દસ મહાવિદ્યાઓ તરીકે ઓળખાય છે, જેમણે શિવજીને પોતાની શક્તિ અને મહત્તાનો પરિચય કરાવ્યો. આ દસ સ્વરૂપો ભય, ક્રોધ, શક્તિ, અને જ્ઞાનનું પ્રતીક છે. આ કથા નવરાત્રી દરમિયાન શક્તિની પૂજા કરવાના મહત્ત્વ પર ભાર મૂકે છે.
નવરાત્રી દરમિયાન મા દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે, જે આ દસ મહાવિદ્યાઓ સાથે ઊંડાણપૂર્વક જોડાયેલા છે. આ તહેવાર માત્ર ગરબા અને આનંદનો જ નથી, પરંતુ તે અસત્ય પર સત્યના વિજય અને શક્તિની ભક્તિનું પ્રતીક છે. ભક્તો નવ દિવસ સુધી ઉપવાસ કરે છે, શક્તિના વિવિધ સ્વરૂપોની પૂજા કરે છે અને ગરબા રમીને મા શક્તિની આરાધના કરે છે. આ પર્વ આપણને યાદ કરાવે છે કે જીવનમાં શક્તિ, ધૈર્ય, અને ભક્તિનું શું મહત્ત્વ છે.