ઝાંબિયાના ઝેમરોકની ગુંજ ફરીથી જગતમાં: 'વિચ' બેન્ડે 50 વર્ષ પછી લીધો વિજયી વિકાર

જેમજ યુરોપ અને અમેરિકાએ 60 અને 70ના દાયકામાં રૉક સંગીતનો ઉછાળો જોયો હતો, તેમ જ પશ્ચિમ આફ્રિકાની ધરતી ઝાંબિયામાં એક અનોખું સંગીતજાનર વિકસ્યું જેનો નામ છે ઝેમરોક (Zamrock). આ શૈલી એ સમયના બ્રિટિશ કોલોનિયલ શાસનથી મુક્ત થયેલા દેશના નવજાગૃતિના શ્વાસ સાથે જ પેદા થઈ. ઝેમરોક એ એક સંગીતપ્રયોગ હતો – જેમાં The Rolling Stones, Black Sabbath, અને Jimi Hendrix જેવી પશ્ચિમી રૉક શૈલીઓને સ્થાનિક અફ્રિકન વાદ્યો અને રિધમ્સ સાથે ભેળવીને એક નવો અવાજ રચાયો હતો.

તેમાં સૌથી વધારે લોકપ્રિય અને અસરકારક બેન્ડ હતો WITCH – જેનું પૂરું નામ હતું We Intend To Cause Havoc. 1971માં સ્થાપિત થયેલી આ બેન્ડના મુખ્ય ગાયક હતા એમ્યુન્યુઅલ "જાગરી" ચાંદા, જેમને તેમના પરફોર્મન્સ સ્ટાઇલને કારણે લોકોએ ‘જાગરી’ ઉપનામ આપ્યું, જે Mick Jagger પરથી પ્રેરિત હતું.

વિચનો પ્રવાહ અને પુનર્જન્મ:

1972થી 1977 વચ્ચે, 'વિચ'એ પાંચ આલ્બમ રિલીઝ કર્યા, જેમાંથી “Lazy Bones” અને “In The Past” ખાસ નામના મેળવ્યા. પરંતુ દેશની આર્થિક મુશ્કેલીઓ અને HIV રોગચાળાની અસરથી જેમ ઝાંબિયાની સામાન્ય સ્થિતિ ખોરવાઈ, તેમ ઝેમરોક પણ ચૂપ થયો.

2011માં Now-Again Records દ્વારા ‘WITCH’ના જૂના ગીતોની કમ્પિલેશન “We Intend to Cause Havoc” બહાર પડતા વૈશ્વિક સ્તરે ફરી ચાહકવર્ગ ઊભો થયો. 2019માં ‘Gio Arlotta’ દ્વારા બનાવવામાં આવેલી ડોક્યુમેન્ટરી અને તાજેતરમાં 2023 અને 2025માં તેમના નવા આલ્બમ્સ Zango અને Sogolo સાથે તેઓ ફરી સંગીતમંચ પર હावी થઈ ગયા છે.

આજના યુગમાં ઝેમરોકનું વિસ્તરણ:

વિચના પુનર્જાગરણ સાથે આજના કલાકારો પણ ઝેમરોકથી પ્રભાવિત થઈ રહ્યા છે. જેમ કે:

• ટાયલર, ધ ક્રિએટર અને ટ્રેવિસ સ્કોટ જેવા રેપર્સે Zamrockના beat ને પોતાના ગીતોમાં સેમ્પલ કર્યું છે.

• જેક વ્હાઇટ દ્વારા Third Man Records પર 'વિચ'ના લાઈવ એલ્બમ રિલીઝ થયા છે.

• Beastie Boys' Mike D, Clairo, અને Madlib જેવા કલાકારોએ જાહેરમાં Witch માટે પોતાનો પ્રેમ વ્યક્ત કર્યો છે.

2025માં 'વિચ' Glastonbury Festivalમાં પરફોર્મ કરનાર પ્રથમ ઝેમરોક બેન્ડ બનશે – જે આ શૈલી માટે ઐતિહાસિક ક્ષણ હશે.

જાગરીની યાત્રા અને સંદેશો:

જાગરીનું બાળપણ કિટવે શહેરના તાંબાની ખાણવાળા વિસ્તારમાં ગયું, જ્યાં તેઓ મોઝાંબિકના રેડિયો પર યુકેના ટોપ 40 ગીતો સાંભળીને પ્રેરાયા. તેમની શૈલીને લોકોએ Jagger જેવી માનતા, છતાં તેમણે પોતાના અફ્રિકન મૂળને ઊંડે સંતોળીને “Jagari” નામને અપનાવ્યું – જે સ્થાનિક ભાષામાં “Brown sugar brewer” માટે વપરાતું હતું.

"અમે ફક્ત નકલ ન કરીએ – તેમ શાસકે કહ્યું. એ પછી તો સંગીતમાં Pandora’s box ખુલ્યું," જાગરી યાદ કરે છે.

ઝેમરોકનું ભવિષ્ય:

જાગરી કહે છે, "ઝેમરોક ફરીથી જીવંત થઈ રહ્યું છે. એક સમયે એ ભૂતકાળનો અવાજ હતો. આજે, એ ફરી નવા યુગમાં નવી આશા સાથે પરિભ્રમિત થઈ રહ્યો છે."